Xây dựng một mô hình tăng trưởng mới, bền vững và hiệu quả đang là mục tiêu hàng đầu của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Để đạt được mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đòi hỏi phải có sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận và triển khai các chiến lược phát triển.
Vốn đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và dẫn dắt mô hình tăng trưởng mới. Việc phân bổ vốn đầu tư công cần được thực hiện theo hướng ‘kiến tạo’ cho phát triển, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hạ tầng xanh… Đây là những lĩnh vực có tiềm năng tạo ra sự thay đổi lớn và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân kiến nghị rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao và bền vững, cần thiết phải thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công, từ chuẩn bị đầu tư đến tổ chức thực hiện, đặc biệt là với các dự án quan trọng quốc gia. Điều này sẽ giúp tăng tốc độ triển khai và hiệu quả của các dự án đầu tư công.
Một yếu tố quan trọng khác là việc áp dụng tiêu chí đánh giá định lượng hiệu quả đầu tư công gắn với mục tiêu tăng trưởng và việc làm. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng các khoản đầu tư công được đánh giá dựa trên tác động thực tế của chúng đối với nền kinh tế và xã hội, chứ không chỉ dựa trên tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân.
PGS.TS Phạm Thế Anh, chuyên gia kinh tế, cho rằng bài học từ các quốc gia Đông Á thành công đã cho thấy tầm quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và có chiến lược. Nhà nước cần định hướng mạnh mẽ hơn trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, môi trường kinh doanh.
Chính sách ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao là hướng đi chiến lược để nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững. Đầu tư công hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra sự thay đổi lớn và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Để đảm bảo hiệu quả của đầu tư công, việc thiết lập tiêu chí phân bổ vốn rõ ràng, khách quan là cần thiết. Cơ chế quản lý đầu tư công cũng cần được đổi mới theo hướng thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá độc lập, phản hồi chính sách linh hoạt với trách nhiệm giải trình cao hơn.
Để làm tốt vai trò ‘vốn mồi’, đầu tư công vào các dự án có tính lan tỏa cao, kích thích đầu tư của nhiều thành phần kinh tế là cần thiết. Hoàn thiện khung pháp lý cho PPP (đối tác công-tư), chuẩn hóa quy trình đấu thầu và phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm cũng là yêu cầu cấp thiết.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Việc phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị do Đảng đưa ra, vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền là cần thiết. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là phải tăng cường năng lực của nhà nước để có thể điều phối, quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Mở biên chính sách theo hướng vùng hóa cũng là hướng đi quan trọng. Việc sáp nhập các địa phương, xóa bỏ cấp trung gian sẽ tạo ra những dư địa mới cho liên kết vùng, nhưng cũng đặt ra những thách thức về quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực tăng trưởng, cần đồng thời ‘mở biên chính sách theo hướng vùng hóa’ một cách mạnh mẽ, kịp thời và quyết liệt.
