Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Sự thay đổi trong chính sách của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã đặt Tokyo vào một tình thế đầy thách thức. Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế 25% lên tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 01.08 tới. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo.
Itsunori Onodera, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’. Phản ứng này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và sự ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa hai quốc gia. Không chỉ dừng lại ở thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc, điều này đã làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ. Trước hành động này, Nhật Bản đã chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Đây là một bước đi nhằm khẳng định chủ quyền và bảo vệ lãnh thổ của Nhật Bản.
Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất. Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Những nỗ lực này nhằm đa dạng hóa mối quan hệ quốc tế và tăng cường khả năng phòng thủ của Nhật Bản.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20.07 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng. Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Tình hình chính trị trong nước đang trở nên phức tạp và có thể ảnh hưởng đến khả năng đối ngoại của Nhật Bản trong thời gian tới.
Trong bối cảnh hiện nay, Nhật Bản cần phải cân nhắc kỹ lưỡng các bước đi tiếp theo để bảo vệ lợi ích quốc gia và duy trì mối quan hệ đồng minh với Mỹ. Đồng thời, Tokyo cũng cần tăng cường hợp tác với các nước khác trong khu vực để đối phó với những thách thức an ninh và kinh tế ngày càng tăng.
