Nhật Bản đang trải qua một quá trình tái cấu trúc kiến trúc an ninh của mình thông qua việc tăng cường hợp tác quốc tế về công nghệ quốc phòng và mức tăng chi tiêu quốc phòng chưa từng có. Quá trình này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tokyo đang tích cực tận dụng hợp tác quốc tế để tăng cường năng lực răn đe và khẳng định vai trò của mình như một trụ cột công nghệ cao trong việc duy trì ổn định khu vực.

Nhật Bản dự kiến sẽ dành khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng vào năm 2025, tương đương khoảng 55 tỷ đô la Mỹ. Mức tăng này, lên tới 9,4% so với năm trước, sẽ được sử dụng để mua sắm các thiết bị quân sự hiện đại, bao gồm 400 tên lửa Tomahawk do Hoa Kỳ sản xuất và tên lửa đối hạm Lớp 12 được nâng cấp. Việc tăng cường năng lực quân sự này cho thấy nỗ lực của Nhật Bản trong việc nâng cao khả năng phòng thủ và răn đe.

Quá trình hiện đại hóa quân đội Nhật Bản đang tập trung vào việc phát triển hai tàu ASEV (tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo) do Mitsubishi Heavy Industries và Japan Marine United đóng. Các ‘siêu tàu khu trục’ này được trang bị radar theo dõi tầm xa, tên lửa SM-6 và 128 ống phóng thẳng đứng, cho phép chúng đánh chặn đồng thời nhiều tên lửa đạn đạo, bao gồm cả các mối đe dọa siêu thanh. Sự phát triển này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao năng lực phòng thủ của Nhật Bản.

Chuyên gia chính sách Cyril Tregub của tổ chức nghiên cứu Friends of Europe có trụ sở tại Brussels (Bỉ) nhận định: ‘Nhật Bản hiểu rằng khả năng răn đe hiện đại đòi hỏi lợi thế về công nghệ.’ Chiến lược quốc gia của Nhật Bản kêu gọi tăng cường năng lực tấn công tầm xa và phòng không, phát triển nhiều hệ thống không người lái hơn, và tích hợp các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo. Những năng lực này đã được nhấn mạnh tại Triển lãm Quốc phòng lớn nhất Nhật Bản — DSEI Japan 2025.

Thủ tướng Nhật Bản, ông Shigeru Ishiba, nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác sâu rộng hơn nhằm ‘giúp tăng cường khả năng răn đe không chỉ cho đất nước chúng tôi mà còn cho các Đồng minh và Đối tác’. Nhật Bản và các đối tác quốc tế đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng. Vào tháng 12 năm 2023, Nhật Bản đã khởi động Chương trình Máy bay Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) cùng với Ý và Vương quốc Anh để phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu vào năm 2035. London và Tokyo cũng đang phối hợp tổ chức các cuộc tập trận hải quân chung trong chuyến thăm sắp tới của tàu sân bay HMS Prince of Wales thuộc Hải quân Hoàng gia Anh tới Nhật Bản.

Nhật Bản và Liên minh châu Âu cũng đã ký kết thỏa thuận hợp tác an ninh và quốc phòng vào tháng 11 năm 2024, tập trung vào các cuộc tập trận hải quân, khả năng phục hồi trên không gian mạng và tình báo dựa trên không gian. Những sáng kiến như vậy của Nhật Bản ‘không chỉ mang tính biểu tượng — mà còn làm sâu sắc thêm hợp tác trong các miền trọng yếu như an ninh hàng hải, không gian vũ trụ, an ninh mạng và chống lại các mối đe dọa hỗn hợp’, ông Tregub nhận định.

Vai trò ngày càng thay đổi của Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh các mối đe dọa khu vực ngày càng phức tạp, bao gồm sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, các chương trình tên lửa và hạt nhân bất hợp pháp của Bắc Triều Tiên, cũng như mối quan hệ quân sự ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Nga. Những thay đổi này đang góp phần định hình lại cục diện an ninh tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Iran và Nga đang tích cực thúc đẩy hợp tác quân sự trong bối cảnh cả hai quốc gia đều đang chịu các biện pháp trừng phạt từ phương Tây. Đại sứ Iran tại Moscow, Kazem Jalali, thông báo rằng Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Thiếu tướng Aziz Nasirzadeh, và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrey Belousov đã có một cuộc gặp mặt tại Moscow vào ngày 21/7. Cuộc gặp này tập trung vào việc tăng cường hợp tác song phương trong lĩnh vực quốc phòng và quân sự.

Trong chuyến công tác tại Moscow, Bộ trưởng Quốc phòng Iran cũng tham dự một cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và ông Ali Larijani, cố vấn cấp cao của Lãnh tụ Cách mạng Hồi giáo Ayatollah Seyyed Ali Khamenei, vào ngày 20/7. Tại cuộc gặp này, ông Larijani đã chuyển tải các đánh giá của Iran về tình hình leo thang ở Trung Đông và xung quanh chương trình hạt nhân của nước này. Phía Nga, Tổng thống Putin đã bày tỏ lập trường đã biết của Moscow về cách thức ổn định tình hình trong khu vực và giải quyết chính trị chương trình hạt nhân của Iran.

Quan hệ giữa Iran và Nga đã được tăng cường trong những năm gần đây, đặc biệt là sau khi Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và Tổng thống Nga Vladimir Putin ký một hiệp ước đối tác chiến lược tại Điện Kremlin vào ngày 17/1. Hiệp ước này bao gồm các nội dung hợp tác về quốc phòng, chống khủng bố, cũng như hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng và công nghiệp, hội nhập tài chính, phát triển hạ tầng giao thông, đối tác nông nghiệp và trao đổi trong lĩnh vực văn hóa, khoa học, công nghệ. Quốc hội Iran đã thông qua thỏa thuận này vào tháng 4.

Nga cũng đã lên án các hành động gây hấn gần đây của Israel và Mỹ đối với Cộng hòa Hồi giáo, dẫn đến cái chết của nhiều chỉ huy quân sự cấp cao, nhà khoa học hạt nhân và dân thường. Sự ủng hộ của Nga đối với Iran trong bối cảnh này thể hiện mối quan hệ ngày càng chặt chẽ giữa hai quốc gia trong việc đối mặt với các thách thức an ninh và chính trị trên trường quốc tế.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh, John Healey, dự kiến sẽ đưa ra một thông báo quan trọng vào ngày 21/7, trong cuộc họp trực tuyến của Nhóm Tiếp xúc quốc phòng Ukraine (UDCG) cùng với người đồng cấp Đức, Boris Pistorius.

Bộ Quốc phòng Anh đã xác nhận rằng London đã cung cấp 150 triệu bảng Anh (tương đương 201 triệu USD) vũ khí phòng không và pháo binh cho Ukraine trong hai tháng qua.

Thông báo các cam kết tiếp theo sẽ được công bố trong cuộc họp của nhóm tiếp xúc quốc phòng này, bao gồm thỏa thuận giữa Anh và Đức về việc mua thêm đạn dược phòng không, sử dụng khoản tài trợ 170 triệu euro (tương đương 198 triệu USD) từ phía Đức.

Động thái này của Anh và Đức diễn ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine và đe dọa áp đặt thuế quan đối với Nga nếu Moscow không đồng ý ngừng bắn trong vòng 50 ngày. Tuy nhiên, ông Trump đã không thành công trong việc thuyết phục Moscow tiến đến một thỏa thuận với Ukraine, và tình hình xung đột giữa Ukraine và Nga vẫn tiếp tục leo thang với các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa.

Tuyên bố của Bộ Quốc phòng Anh nhấn mạnh rằng, với vai trò thành viên của Nhóm Tiếp xúc quốc phòng Ukraine, cần phải tăng cường hỗ trợ vũ khí cho Ukraine trên chiến trường và buộc Tổng thống Putin phải ngồi vào bàn đàm phán.

Nhóm Tiếp xúc quốc phòng Ukraine (UDCG) là một liên minh các quốc gia cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine, được thành lập dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden và hiện do Anh và Đức dẫn dắt.

Trong giai đoạn từ năm 2024 đến nửa đầu năm 2025, thế giới đã chứng kiến những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực máy tính lượng tử. Sự phát triển này không chỉ đánh dấu sự chuyển mình từ lý thuyết sang ứng dụng thực tiễn mà còn mở ra một kỷ nguyên mới trong lĩnh vực công nghệ. Đồng thời, công nghệ này đang tái định hình các nền tảng an ninh mạng, mã hóa và quốc phòng trên toàn cầu.

Cuộc đua phát triển máy tính lượng tử và mạng lượng tử đang tăng tốc giữa các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Anh và Ấn Độ. Họ xem công nghệ lượng tử là một lợi thế chiến lược không thể thiếu để đảm bảo vị thế của mình trên trường quốc tế. Với sự đầu tư mạnh mẽ, các quốc gia đang đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển công nghệ này để ứng dụng trong nhiều lĩnh vực.

Một trong những đột phá gần đây là sự ra đời của máy tính lượng tử với khả năng phá vỡ các thuật toán mã hóa hiện tại như RSA hay ECC trong tương lai gần. Điều này đã thúc đẩy các cơ quan an ninh mạng của nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ và Anh, đẩy mạnh việc chuyển đổi sang chuẩn mã hóa hậu lượng tử. Việc nâng cấp này giúp đảm bảo an toàn cho thông tin và dữ liệu trong bối cảnh công nghệ lượng tử ngày càng phát triển.

Bên cạnh đó, lĩnh vực mạng lượng tử cũng ghi nhận những bước tiến quan trọng. Công nghệ truyền thông sử dụng hạt photon để truyền thông với độ bảo mật tuyệt đối đang được triển khai. Tại Đức, các nhà khoa học đã thành công trong việc gửi thông điệp lượng tử qua cáp quang dài hơn 250km. Ở Ấn Độ, Viện Công nghệ IIT Delhi và Tổ chức Nghiên cứu Quốc phòng (DRDO) đã truyền được thông tin lượng tử trong không gian mà không cần dây dẫn, qua khoảng cách hơn một km. Những thành tựu này cho thấy tiềm năng của mạng lượng tử trong việc cung cấp giải pháp bảo mật cho truyền thông.

Các quốc gia cũng đang đầu tư mạnh vào hạ tầng mạng lượng tử tích hợp mã hóa hậu lượng tử. Trung Quốc đã triển khai tuyến liên lạc lượng tử Bắc Kinh – Hợp Phì dài khoảng một nghìn km. Châu Âu cũng đang phát triển dự án EuroQCI, một hệ thống mạng lượng tử liên quốc gia kết hợp truyền thông mặt đất và vệ tinh. Những dự án này không chỉ giúp tăng cường bảo mật cho thông tin mà còn mở ra khả năng ứng dụng công nghệ lượng tử trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Những phát triển này cho thấy công nghệ lượng tử đang trở thành một hạ tầng quan trọng để đảm bảo thông tin, bảo mật và quyền lực mềm trong kỷ nguyên số. Công nghệ này không chỉ là lĩnh vực công nghệ, mà còn đóng vai trò trung tâm trong chiến lược quốc phòng và an ninh quốc gia của nhiều nước. Việc làm chủ công nghệ lượng tử mang lại nhiều lợi ích cụ thể như tăng cường an ninh mạng quốc gia, đảm bảo an toàn cho hạ tầng trọng yếu và tạo đột phá trong nghiên cứu khoa học.

Triển vọng của lĩnh vực này là vô cùng lớn. Một khi đạt đến ngưỡng khả thi, mạng lượng tử có thể trở thành ‘Internet thế hệ mới’ với mức độ bảo mật gần như tuyệt đối. Máy tính lượng tử có thể giúp con người giải quyết các bài toán mà máy tính truyền thống mất hàng thế kỷ. Tuy nhiên, các quốc gia cũng phải đối mặt với những thách thức không nhỏ, bao gồm hạ tầng lượng tử đắt đỏ, kỹ thuật phức tạp và đòi hỏi thiết bị chuyên dụng.

Tóm lại, sự phát triển của công nghệ lượng tử đang mở ra những cơ hội mới cho nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, để tận dụng được những lợi ích của công nghệ này, các quốc gia cần đầu tư mạnh mẽ và phát triển hạ tầng tương ứng. Với sự hợp tác và cạnh tranh giữa các cường quốc, công nghệ lượng tử sẽ tiếp tục phát triển và đóng vai trò quan trọng trong tương lai.