Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua nhiều biến động, Việt Nam cần thực hiện tái cấu trúc tăng trưởng để đạt hiệu quả cao hơn. Đây là nhấn mạnh của TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, tại Diễn đàn Tăng trưởng Kinh tế Việt Nam 2025 (VEGF).
Theo ông Lực, việc xác định đúng “bối cảnh mới” cho kinh tế Việt Nam trong trung và dài hạn là vô cùng quan trọng. Ông cảnh báo về sự gia tăng của rủi ro bất định toàn cầu và những thách thức mà Việt Nam cần vượt qua. Sự bất ổn toàn cầu có thể xuất phát từ nhiều yếu tố như biến động kinh tế, chính trị và môi trường. Tuy nhiên, ông Lực cũng khẳng định rằng thế giới vẫn còn những thuận lợi cơ bản mà Việt Nam có thể tận dụng.
Một trong những thuận lợi quan trọng là sự phát triển của khoa học – công nghệ, giúp tạo ra những cơ hội mới cho tăng trưởng và phát triển. Sức chống chịu của kinh tế toàn cầu và Việt Nam đã được cải thiện sau đại dịch, cho thấy khả năng phục hồi mạnh mẽ. Ngoài ra, cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, tạo ra cơ hội cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Về tăng trưởng kinh tế, TS. Cấn Văn Lực cho rằng Việt Nam cần gắn tăng trưởng cao với bền vững trên 4 trụ cột: Kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường. Để đạt được mục tiêu này, ông đề xuất giảm tỷ lệ đầu tư toàn xã hội xuống còn 37% GDP và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Điều này đòi hỏi sự chuyển đổi trong cách thức đầu tư và quản lý nguồn lực.
Ông Lực phân tích rằng tăng trưởng của Việt Nam vẫn dựa nhiều vào vốn, trong khi năng suất lao động và yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) còn đóng góp thấp. Để thay đổi tình trạng này, ông kiến nghị nâng tốc độ tăng năng suất lao động lên ít nhất 6,5 – 7%/năm trong giai đoạn 2026–2030 và tăng tỷ trọng đóng góp của TFP lên 55 – 60% đến năm 2045.
Một giải pháp quan trọng khác mà ông Lực đề xuất là đổi mới mô hình tăng trưởng bằng cách thực hiện “3I đồng thời” (Đầu tư – Nhập công nghệ – Đổi mới sáng tạo). Điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa đầu tư vào công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động. Ông cũng nhấn mạnh việc huy động nguồn lực từ thể chế và trong dân, đồng thời cần có cơ chế để khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo.
Cuối cùng, TS. Cấn Văn Lực lưu ý về nguy cơ khủng hoảng bong bóng khi tăng trưởng nóng và đề xuất các giải pháp để kiểm soát thị trường tài chính và bất động sản. Việc tăng trưởng quá nhanh có thể dẫn đến tình trạng bong bóng kinh tế, và do đó cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ.
TS. Lực cũng nhấn mạnh việc chống lãng phí và tiết kiệm nguồn lực cần được đưa vào chiến lược quốc gia. Một chiến lược quốc gia về tăng trưởng bền vững cần tính đến việc sử dụng hiệu quả nguồn lực và giảm thiểu lãng phí.
