Đến với vùng Mường Vang, thuộc xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, chúng ta có thể khám phá một trong những món ăn truyền thống đã trở thành đặc sản của địa phương – thịt chua. Từ một món ăn dân dã được chế biến để bảo quản và giữ được lâu ngày, thịt chua đã dần khẳng định vị thế của mình trong lòng người yêu ẩm thực.
Thịt chua, hay còn gọi là ‘thịt muối chua’, được chế biến bằng cách lên men tự nhiên thịt lợn trộn với thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi. Qua thời gian, món ăn này không chỉ phục vụ trong những ngày giáp hạt mà đã trở thành món không thể thiếu trong các dịp lễ, Tết, cưới hỏi và đón tiếp khách quý.
Tại xã Lạc Sơn, cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của hộ kinh doanh bà Bùi Thị Tin là một trong những cơ sở đầu tiên sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa. Với mong muốn giữ lại hương vị quê mình và kể câu chuyện về văn hóa ẩm thực Mường, bà Tin đã và đang theo đuổi đam mê của mình.
Sản phẩm thịt chua của cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đã được thị trường ưa chuộng nhờ hương vị đặc trưng của vùng Mường Vang. Từ năm 2016, gia đình bà Tin bắt đầu sản xuất nhỏ lẻ và đã nhanh chóng được khách hàng yêu thích. Năm 2022, sản phẩm thịt chua Lâm Tin được công nhận OCOP 3 sao và đã được phân phối tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh.
Hiện nay, mỗi tháng cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm gồm thịt chua quả và thịt chua hộp. Các sản phẩm đều được đóng gói vệ sinh, dán tem, mã QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn dùng rõ ràng.
Để tạo nên thương hiệu của thịt chua Lâm Tin, bà Tin đã chú trọng vào khâu lựa chọn nguyên liệu và cách lên men tự nhiên. Thịt được chọn từ lợn sạch, có đủ nạc và bì, lẫn chút mỡ để đảm bảo vị ngậy. Thính được làm từ ngô, nhiều tinh bột, bùi và thơm. Hạt dổi được rang đúng lửa, giã nhỏ, trộn cùng tỏi, muối, tạo ra hương vị rất riêng.
Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đang cung cấp ra thị trường 2 loại thịt chua quả và thịt chua hộp. Bà Tin chia sẻ rằng, để làm thịt chua, phải kiên nhẫn và sạch sẽ tuyệt đối. Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo, mà thay vào đó là sự tỉ mỉ trong từng công đoạn.
Thịt chua ngon nhất khi ăn cùng lá sung, lá đinh lăng, chấm với tương ớt. Vị chua nhẹ từ thịt lên men hòa với vị béo, thơm của thính, của dổi, vị cay của ớt tạo nên bản hòa tấu vị giác khó quên.
Trong thời gian qua, việc người dân mạnh dạn phát triển thịt chua theo hướng hàng hóa không chỉ giữ gìn được món ăn truyền thống, mà còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa bản địa.
Ông Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn (tỉnh Phú Thọ) cho biết: Hiện xã có gần 10 hộ làm thịt chua, trong đó có một số cơ sở như Lâm Tin, Tuấn Linh đã đạt quy mô hộ sản xuất chuyên nghiệp. Xã định hướng hỗ trợ thêm về quảng bá, bao bì, truy xuất để xây dựng sản phẩm đặc trưng của địa phương, khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển, mở rộng quy mô sản xuất.
Thịt chua Lâm Tin là một ví dụ đẹp về cách một gia đình nông dân có thể gìn giữ hồn ẩm thực Mường, vừa làm kinh tế, vừa giữ lại một mảnh ký ức cho thế hệ sau. Mỗi miếng thịt lên men không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về sự bền bỉ, khéo léo và tình yêu quê hương lặng lẽ mà sâu đậm, như chính tính cách của người Mường ở vùng Mường Vang.
